سوره سجده(۳۲)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
الم ﴿۱﴾
تَنزِیلُ الْکِتَابِ لَا رَیْبَ فِیهِ مِن رَّبِّ الْعَالَمِینَ ﴿۲﴾
أَمْ یَقُولُونَ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّکَ لِتُنذِرَ قَوْمًا مَّا أَتَاهُم مِّن نَّذِیرٍ مِّن قَبْلِکَ لَعَلَّهُمْ یَهْتَدُونَ ﴿۳﴾
اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ مَا لَکُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِیٍّ وَلَا شَفِیعٍ أَفَلَا تَتَذَکَّرُونَ ﴿۴﴾
یُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَهٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ ﴿۵﴾
ذَلِکَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَهِ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ ﴿۶﴾
الَّذِی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْءٍ خَلَقَهُ وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنسَانِ مِن طِینٍ ﴿۷﴾
ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِن سُلَالَهٍ مِّن مَّاء مَّهِینٍ ﴿۸﴾
ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِیهِ مِن رُّوحِهِ وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَهَ قَلِیلًا مَّا تَشْکُرُونَ ﴿۹﴾
وَقَالُوا أَئِذَا ضَلَلْنَا فِی الْأَرْضِ أَئِنَّا لَفِی خَلْقٍ جَدِیدٍ بَلْ هُم بِلِقَاء رَبِّهِمْ کَافِرُونَ ﴿۱۰﴾
قُلْ یَتَوَفَّاکُم مَّلَکُ الْمَوْتِ الَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّکُمْ تُرْجَعُونَ ﴿۱۱﴾
وَلَوْ تَرَى إِذِ الْمُجْرِمُونَ نَاکِسُو رُؤُوسِهِمْ عِندَ رَبِّهِمْ رَبَّنَا أَبْصَرْنَا وَسَمِعْنَا فَارْجِعْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ ﴿۱۲﴾
وَلَوْ شِئْنَا لَآتَیْنَا کُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا وَلَکِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّی لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ ﴿۱۳﴾
فَذُوقُوا بِمَا نَسِیتُمْ لِقَاء یَوْمِکُمْ هَذَا إِنَّا نَسِینَاکُمْ وَذُوقُوا عَذَابَ الْخُلْدِ بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۱۴﴾
إِنَّمَا یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا الَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ ﴿۱۵﴾
تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ ﴿۱۶﴾
فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِیَ لَهُم مِّن قُرَّهِ أَعْیُنٍ جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ ﴿۱۷﴾
أَفَمَن کَانَ مُؤْمِنًا کَمَن کَانَ فَاسِقًا لَّا یَسْتَوُونَ ﴿۱۸﴾
أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَى نُزُلًا بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ ﴿۱۹﴾
وَأَمَّا الَّذِینَ فَسَقُوا فَمَأْوَاهُمُ النَّارُ کُلَّمَا أَرَادُوا أَن یَخْرُجُوا مِنْهَا أُعِیدُوا فِیهَا وَقِیلَ لَهُمْ ذُوقُوا عَذَابَ النَّارِ الَّذِی کُنتُم بِهِ تُکَذِّبُونَ ﴿۲۰﴾
وَلَنُذِیقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَى دُونَ الْعَذَابِ الْأَکْبَرِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ ﴿۲۱﴾
وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن ذُکِّرَ بِآیَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِینَ مُنتَقِمُونَ ﴿۲۲﴾
وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْکِتَابَ فَلَا تَکُن فِی مِرْیَهٍ مِّن لِّقَائِهِ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِّبَنِی إِسْرَائِیلَ ﴿۲۳﴾
وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَکَانُوا بِآیَاتِنَا یُوقِنُونَ ﴿۲۴﴾
إِنَّ رَبَّکَ هُوَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فِیمَا کَانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ ﴿۲۵﴾
أَوَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنَا مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَسَاکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ أَفَلَا یَسْمَعُونَ ﴿۲۶﴾
أَوَلَمْ یَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْمَاء إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعًا تَأْکُلُ مِنْهُ أَنْعَامُهُمْ وَأَنفُسُهُمْ أَفَلَا یُبْصِرُونَ ﴿۲۷﴾
وَیَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْفَتْحُ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ ﴿۲۸﴾
قُلْ یَوْمَ الْفَتْحِ لَا یَنفَعُ الَّذِینَ کَفَرُوا إِیمَانُهُمْ وَلَا هُمْ یُنظَرُونَ ﴿۲۹﴾
فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَانتَظِرْ إِنَّهُم مُّنتَظِرُونَ ﴿۳۰﴾
ترجمه سوره سجده
به نام خداوند بخشنده مهربان
الف،لام و میم ازحروف مقطعه هستند که به تنهائی معنی نداشته و مبین رمزی بین خدا و پیامبر می باشند . ﴿۱﴾
هیچ شکی نیست که نازل شدن این کتاب از طرف پروردگار جهانیان می باشد. ﴿۲﴾
آیا می گویند:” به دروغ ( این کتاب را) به او نسبت داده است.” بلکه آن (کتاب ) برحق از جانب پروردگارت می باشد، تا قومی را بترسانی که قبل از تو ترساننده ای نزد آنها نیامده است. شاید آنها هدایت شوند . ﴿۳﴾
خداوند کسی است که آسمانها و زمین و آنچه بین آن دو می باشد، در شش روز خلق کرد. سپس بر عرش استقرار یافت. به غیر از او برای شما نه سرپرستی و نه شفاعت کننده ای می باشد. آیا پس به خاطر نمی آورید؟﴿۴﴾
کارها را از آسمان به سمت زمین تدبیر وکارگردانی می کند. سپس در روزی که مقدار آن به عدد هزار سال شما می باشد، به سوی او بالا می رود. ﴿۵﴾
او آگاه به نهان و آشکار می باشد. باعزت مهربان است. ﴿۶﴾
کسی است که آفرینش هرچیزی را به بهترین وجه قرار داد و آفرینش انسان را از گل شروع کرد. ﴿۷﴾
سپس نسل او را ازآبی ضعیف که بیرون کشیده می شود، قرار داد. ﴿۸﴾
سپس آن را (در رحم) مستقر کرد و از روح خود در او دمید و برای شما شنوائی و بینائی و دلها را قرار داد. تشکر شما کم می باشد . ﴿۹﴾
وگفتند:” آیا در زمین گمراه شده ایم؟ آیا ما حتما” درآفرینش جدیدی هستیم؟” بلکه آنها منکر دیدار با پروردگارشان می باشند. ﴿۱۰﴾
بگو:” به عزرائیل وکالت داده شده است که جان شما را بگیرد. سپس بسوی پروردگارتان برگردانده می شوید. “﴿۱۱﴾
و اگر ببینی آن هنگام که مجرمان از روی ذلت وخواری، سرشان را در نزد پروردگارشان به زیر افکنده اند (می گویند:) “پروردگارا دیدیم وشنیدیم. پس ما را باز گردان که کارهای شایسته انجام دهیم. قطعا” ما باور کرده ایم. “﴿۱۲﴾
و اگرمی خواستیم، حتما” به هر نفسی، هدایتش را می دادیم و لیکن سخن از جانب من محقق شد. حتما” جهنم را از تمامی جن و انس، پرخواهم کرد. ﴿۱۳﴾
پس به خاطر این روزتان که دیدار در آن را فراموش کرده بودید، عذاب را بچشید. قطعا” ما شما را فراموش می کنیم وعذاب جاودانه را به خاطر اعمالی که انجام داده اید، بچشید. ﴿۱۴﴾
قطعا” به آیات ما کسانی ایمان می آورند که آن هنگام که به آن (آیات) تذکر داده شدند، به سجده افتادند و پروردگارشان را به ستایش تسبیح کردند وآنها هیچ تکبر نمی کنند . ﴿۱۵﴾
درجائی که خوابیده اند، پهلو به پهلو می شوند. در آن حال پروردگارشان را از روی بیم و امید می خوانند و از آنچه که به آنها داده ایم، انفاق می کنند . ﴿۱۶﴾
هیچکس نمی داند برای دیدن آنچه که آرزوی دیدن آن را دارند، چه چیزی برای آنها مخفی شده است. اینها پاداش اعمالشان می باشد . ﴿۱۷﴾
آیا پس (جزای) مومن مثل فاسق است؟ مساوی نمی باشند . ﴿۱۸﴾
اما کسی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، پس جایگاه آنها در باغها می باشد. آنچه که برای آنها آماده شده است، بخاطر اعمال آنها می باشد. ﴿۱۹﴾
واما کسانی که کارهای زشت و ناپسند انجام دادند، پس جایگاه آنها آتش می باشد. تمام کسانی که خواستند از آن خارج شوند، به درون آن بازگردانده شدند و به آنها گفته شد:” عذاب آتشی را که آن را تکذیب می کردید، بچشید. “﴿۲۰﴾
و حتما” از عذاب نزدیکتر(عذاب دنیا) بدون در نظرگرفتن عذاب بزرگتر(عذاب آخرت) می چشانیم، تا شاید آنها برگردند . ﴿۲۱﴾
و چه کسی ظالم تر از کسی می باشد که آیات پروردگارش به او یاد آوری شد، سپس از آن اعراض کرد. قطعا” ما از مجرمان انتقام می گیریم. ﴿۲۲﴾
و قطعا” به موسی کتاب دادیم. پس هیچ شکی در دیدار او نداشته باش و آن را هدایت برای بنی اسرائیل قرار دادیم. ﴿۲۳﴾
و ازآنها امامانی قرار دادیم که به فرمان ما هدایت می کردند. چون صبر کردند و به آیات ما یقین داشتند . ﴿۲۴﴾
قطعا” پروردگارت خودش روز قیامت آنچه را که آنها میان خود اختلاف داشتند، متمایز و از هم جدا می کند . ﴿۲۵﴾
آیا اصلا” آنها را هدایت نکرده است؟ چه بسیار اقوام قبل از آنها در قرنهای گذشته که اکنون در محل سکونتشان قدم می زنند، هلاک کردیم. قطعا” در این بطور حتم نشانه هائی است . آیا پس گوش نمی کنند؟﴿۲۶﴾
آیا اصلا” ندیده اند که ما آب را به سوی زمینی که باران به آن نرسیده، سوق دادیم. پس با آن زراعت ایجاد کردیم که از آن دامهایشان و خودشان می خورند. آیا پس نمی بینند؟ ﴿۲۷﴾
و می گویند:” اگر راست می گوئید، این فتح )آخرت)کی می باشد؟”﴿۲۸﴾
بگو:” در روز فتح (آخرت)، کسانی که کافر شدند، ایمان آوردن آنها نفعی برای آنها ندارد وبه آنها مهلت داده نمی شود . “﴿۲۹﴾
پس از آنها اعراض کن و منتظر باش. قطعا” آنها در انتظار می باشند . ﴿۳۰﴾
توضیح آیات سوره سجده
آیات: ۳-۱
این آیات در مورد قرآن مجید می باشد و به نکات ذیل اشاره می کند:
- کلام قرآن از حروف عربی مانند الف، لام ومیم تشکیل شده است .
- این کتاب بدون شک از طرف خدای بزرگ نازل شده است.
- این کتاب برحق می باشد .
- قرآن کتابی است که برای ترساندن قوم قریش که قبلا” برای هدایت آنها کسی از طرف خداوند نیامده بود، نازل شد .
آیات: ۶-۴
این آیات در مورد خلقت آسمانها وزمین می باشد وحاوی نکات ذیل است:
خداوند تمامی آسمانها و زمین و تمامی موجودات را در شش روز خلق کرده است.
هیچ سرپرست وهیچ شفاعت کننده ای به غیر از خداوند وجود ندارد.
خداوند کارهای زمین را از آسمان تدبیر می کند .
گزارش تمامی اتفاقات زمین بسیار سریع به سمت خداوند بازمی گردد.
گذشت زمان نسبی است . زمان ۱۰۰۰ سال برای انسان مثل یک روز برای خداوند است.
خداوند از هر موضوعی چه نهان وچه آشکار آگاهی دارد.
خداوند درعزت خود مهربان است.
آیات: ۱۱-۷
این آیات در مورد آفرینش انسان می باشد و به نکات ذیل اشاره می کند:
آفرینش هر موجودی در نهایت ظرفیت وجودی آن می باشد .
آفرینش انسان اولیه (حضرت آدم) از گل بوده است.
تقدیر آفرینش نسل انسان از قرار گرفتن منی در رحم مادر و دمیدن روح و شکل گیری اندام می باشد .
شکرگزاری انسان از خداوند که او را از نیستی به هستی آورده است، بسیار کم می باشد .
کافرین آفرینش خود را که به مراتب سخت تر از برانگیخته شدن آن در قیامت می باشد، فراموش کرده و منکر قیامت می شوند.
عرزائیل جان افراد را می گیرد .
همه به سوی خداوند بازمی گردند .
آیات: ۱۴-۱۲
این آیات در مورد وضعیت مجرمان در‌آخرت می باشد:
- آنها در آخرت با ذلت وخواری از خداوند می خواهند که برای جبران اعمال خود به دنیا برگردند .
- در دنیا حق به آنها ثابت شده بود .
- تمامی مجرمان جن وانس وارد جهنم خواهند شد .
- آنها در دنیا فراموش کردند که خدای خود را در آخرت ملاقات خواهند کرد .
- آنها به خاطر اعمال مجرمانه خود دچار عذاب جاودانه در آخرت می شوند .
آیات: ۱۷-۱۵
این آیات نشان می دهد که مومنان چگونه خدای خود را بندگی می کنند:
- با شنیدن آیات قرآن به سجده می افتند .
- پروردگارشان را شکرگزاری می کنند .
- تکبر نمی کنند .
- پروردگار خود را از روی ترس وامید می خوانند .
- از آنچه که خداوند به آنها داده است ، انفاق می کنند .
- هیچکس نمی داند که خداوند چه پاداشی برای آنها درنظرگرفته است.
آیات: ۲۲-۱۸
این آیات بیانگر تفاوت مومنان و فاسقان می باشد:
- جایگاه مومنان بهشت می باشد.
- جایگاه فاسقان جهنم است و از آن نمی توانند که فرار کنند .
- برای آنکه گناهکاران توبه کنند ، در دنیا دچار مصائب ومشکلات سخت می شوند.
- کسی که آیات خداوند را بشنود واز آن اعراض کند، بسیار ظلم کرده است .
- خداوند از مجرمان انتقام می گیرد.
آیات: ۲۵-۲۳
این آیات در مورد قوم بنی اسرائیل می باشد.
- خداوند تورات موسی (ع) را برای هدایت بنی اسرائیل قرار داد.
- خداوند برای هدایت و راهنمائی آنها امامان و پیشوایانی قرار داد.
- این امامان گوش به فرمان خداوند بودند. صبور بودند و به نشانه های خداوند یقین داشتند .
- در روز قیامت خداوند به اختلافات بنی اسرائیل رسیدگی خواهد کرد.
آیات: ۳۰-۲۶
این آیات در مورد عرب جاهلیت می باشد وبه نکات ذیل اشاره می کند:
اعراب در مسیر تجارت خود به شامات از مسیرهائی عبور می کردند که می توانستند از محل زندگی اقوامی همچون قوم ثمود وقوم عاد دیدن کنند .
آنها از آب باران در بیابان خشک برای کشت و زرع و دامپروری بهره مند بودند.
آنها با وجود دیدن این آیات، به آخرت ایمان نمی آوردند و از روی انکار از رسول خدا می پرسیدند که قیامت چه موقع فرا می رسد؟
در روز قیامت ایمان آوردن کافرین (آیه ۱۲) هیچ مزیتی برای آنها ندارد ودر آن هنگام به آنها فرصتی برای توبه کردن داده نمی شود .
باید از کافرین اعراض کرد. آنها تا قیامت برکفر خود باقی می مانند.
عناوین موضوعی سوره سجده به ترتیب آیات
| آیات | موضوع | عنوان |
| ۱ | مهربان | اسامی یا صفات خدا |
| ۱ | حروف مقطعه | قرآن |
| ۲ | اراده خدا برای نزول آیات | قرآن – نزول قرآن |
| ۳و۲ | پروردگار | اسامی یا صفات خدا |
| ۲ | بدون هیچ شک | قرآن – عظمت قرآن |
| ۳ | حقانیت قرآن | قرآن – عظمت قرآن |
| ۳ | برحق بودن قرآن | سوال یا اعلان به محمد(ص)- قرآن |
| ۳ | ترساننده | قرآن – عظمت قرآن |
| ۳ | قرآن | هدایت خدا |
| ۳ | نیامدن پیامبری قبل ازرسول اکرم | عرب جاهلیت |
| ۴ | آفرینش آسمان | آسمان |
| ۴ | آفرینش زمین | زمین |
| ۴ | آفرینش دنیا | دنیا |
| ۴ | مدت خلقت آسمانها | آسمان |
| ۴ | مدت خلقت زمین | زمین |
| ۴ | استقرار برعرش | عرش خدا |
| ۴ | نبودن سرپرستی جز خداوند | یاری خدا |
| ۴ | نبودن شفیع جز خدا | شفاعت |
| ۴ | اکراه از توجه | تذکر – نپذیرفتن تذکر |
| ۵ | تدبیر کارهای زمینی از طرف خداوند | زمین |
| ۵ | تدبیر کارهای زمین از آسمان | آسمان |
| ۵ | کارها | رجعت – به سوی خدا |
| ۵ | نسبیت زمان | زمان – گذشت زمان |
| ۶ | غیب | علم خدا |
| ۶ | موارد آشکار | علم خدا |
| ۶ | باعزت | اسامی یا صفات خدا |
| ۶ | مهربان | اسامی یا صفات خدا |
| ۶ | عزیز مهربان | عزت خدا |
| ۷ | آفرینش موجودات | دنیا |
| ۷ | خلقت از گل | انسان – آفرینش انسان |
| ۹و۸ | تقدیر آفرینش انسان | انسان – آفرینش انسان |
| ۸ | خلقت از منی | انسان – آفرینش انسان |
| ۹ | رحم مادر | انسان – آفرینش انسان |
| ۹ | دمیدن روح به نوزاد رحم مادر | روح |
| ۹ | کم بودن شکرگزاری | حمد وشکر خدا |
| ۱۲-۱۰ | پروردگار | اسامی یا صفات خدا |
| ۱۰ | امید نداشتن به دیدار با خداوند | کافرین |
| ۱۰ | تکذیب قیامت | کافرین |
| ۱۱ | عزرائیل | هنگام مرگ |
| ۱۱ | گفتن گرفتن جان افراد توسط عزرائیل | دستور مستقیم به محمد(ص) |
| ۱۱ | گرفتن جان افراد | فرشتگان |
| ۱۱ | به سوی خدا | رجعت |
| ۱۴و۱۲ | ملاقات با خدا | وضعیت محشر |
| ۱۲ | دیدن مجرمان در قیامت | سوال یا اعلان به محمد(ص) |
| ۱۲ | انجام کارهای خوب | گفتار در قیامت- آرزوی برگشت |
| ۱۲ | درخواست رجعت به دنیا | رجعت – به سوی خدا |
| ۱۳ | هدایت کردن | اراده خدا |
| ۱۳ | هدایت نفس | انسان – ویژگی های انسان- نفس |
| ۱۳ | هدایت نفس | هدایت خدا |
| ۱۳ | جن وانس | اهل جهنم |
| ۱۳ | عذاب آخرت | جن |
| ۱۴ | جاودانگی | وضعیت جهنم |
| ۱۴ | امید نداشتن به دیدار با خداوند | کافرین |
| ۱۶و۱۵ | نشانه های عابد | صالحین – خصوصیات صالحین |
| ۱۶و۱۵ | پروردگار | اسامی یا صفات خدا |
| ۱۵ | باور کردن | تذکر – پذیرفتن تذکر |
| ۱۵ | مومنان | حمد وشکر خدا |
| ۱۶ | تکبر نکردن | صالحین – خصوصیات صالحین |
| ۱۶ | حمد خدا | صالحین – خصوصیات صالحین |
| ۱۶ | هنگام خواب | صالحین – خصوصیات صالحین |
| ۱۶ | انفاق کردن | صالحین – خصوصیات صالحین |
| ۱۶ | انفاق از روزی | اقتصادی – انفاق |
| ۱۶ | خواب مومن | خواب |
| ۱۷ | عدم آگاهی از وضعیت بهشت | صالحین – خصوصیات صالحین |
| ۱۸ | مومن و فاسق | قرآن – قیاس در قرآن |
| ۱۸ | مساوی نبودن مومن وفاسق | سوال یا اعلان به محمد(ص) |
| ۱۸ | مساوی نبودن مومن وفاسق | نکات زندگی |
| ۱۹ | اهل بهشت | سوال یا اعلان به محمد(ص) |
| ۱۹ | مومنان | اهل بهشت |
| ۱۹ | از قبل آماده شده | وضعیت بهشت |
| ۲۰ | مجرمان | اهل جهنم |
| ۲۰ | نبودن گریزگاه | وضعیت جهنم |
| ۲۰ | عذاب آتش فاسقان | گفتار در قیامت |
| ۲۱ | مشکلات سخت | عبادات فردی – توبه وطلب امرزش |
| ۲۲ | ظالمترین افراد | کارهای ناپسند – ظلم کردن |
| ۲۲ | اعراض از آیات الهی | کارهای ناپسند – ظلم کردن |
| ۲۲ | پروردگار | اسامی یا صفات خدا |
| ۲۲ | مجرمان | تنفر خدا |
| ۲۲ | چشم پوشی از حقایق | تذکر – نپذیرفتن تذکر |
| ۲۳ | تورات | پیامبران – موسی(ع) |
| ۲۳ | شک نکردن | دستور مستقیم به محمد(ص) |
| ۲۳ | هدایت | کتاب – تورات |
| ۲۴ | امامان بنی اسرائیل | قوم بنی اسرائیل – از نگاه کلی |
| ۲۴ | صبر کردن | کارهای خوب |
| ۲۴ | تصدیق آیات خداوند | کارهای خوب- ترس از خدا |
| ۲۴ | امامت | هدایت خدا |
| ۲۵ | پروردگار | اسامی یا صفات خدا |
| ۲۵ | اختلاف با یکدیگر | قوم بنی اسرائیل – از نگاه کلی |
| ۲۵ | قیامت | اسامی روز قیامت |
| ۲۵ | بررسی اختلافات | وضعیت محشر |
| ۲۵ | حل اختلافات بنی اسرائیل در قیامت | سوال یا اعلان به محمد(ص) |
| ۲۶ | مشخص بودن مکان | قوم عاد |
| ۲۶ | مشخص بودن مکان | قوم ثمود |
| ۲۶ | سرنوشت تکذیب کنندگان آیات خدا | تفکر – لزوم تفکر |
| ۲۶ | دیدن محل سکونت قوم عاد و قوم ثمود | عرب جاهلیت |
| ۲۷ | زراعت ودامپروری | عرب جاهلیت |
| ۲۷ | زراعت | تفکر – لزوم تفکر |
| ۲۷ | رویش گیاهان | زمین – آب |
| ۲۸ | فتح | اسامی روز قیامت |
| ۲۹و۲۸ | وقوع قیامت | سوال مردم از محمد(ص) |
| ۲۹ | گفتن به کافرین | دستور مستقیم به محمد (ص) |
| ۲۹ | مهلت به کافرین | کافرین |
| ۲۹ | عدم فایده معذرت خواهی ظالمان | وضعیت محشر |
| ۳۰ | کافرین – اعراض از آنها | دستور مستقیم به محمد(ص) |
| ۳۰ | اعراض از انها | کافرین |
| ۳۰ | صبر کردن | دستور مستقیم به محمد(ص) |
| ۳۰ | عدم اجبار در انتخاب | دین |